Mondo vzw
© Mondo vzw 2013
Mondo vzw Projecten Meer-Minder
Gevlijd was de architect, Geert Teirlinck, toen de bouwheren bij hem aanklopten voor een woning. Hun opdracht was niet eenvoudig: binnen een beperkt budget en op een krappe oppervlakte een hedendaagse woning met veel licht en lucht ontwerpen vanuit een bouwbiologische benadering. De bouwgrond situeert zich op een plek die je zonder extra instructies niet kon vinden. Op het perceel stond een ‘ruïne’ die doorging voor een woning. Bovendien waren er de zeer strikte stedenbouwkundige regels. De smalle voorkant van het perceel is op het westen gericht. Gezien de zeer strikte regelgeving op deze plek en gezien de persoonlijke achtergrond van de architect (die bijna uitsluitend aan restauraties en renovaties werkt en — in die hoedanigheid — al meerdere ‘ruïnes’ aanpakte) ging hij toch op zoek naar de kwaliteiten van het bestaande. In de globale samenstelling van het vervallen gebouw, zag men al snel een eenvoudiger profiel opdoemen, gebaseerd op de dubbele noklijn. Dit gaf de architect voordelen bij het verdedigen van het project naar stedenbouw, alhoewel de goedkeuring niet van een leien dakje liep. Bovendien kon zo de totale hoogte van het project beperkt gehouden worden. (De bouwheren hadden een gelijkvloerse woning gevraagd). Daarnaast is dit profiel in het geheel niet storend in de omgeving en stelt het gebouw zich bescheiden op maar geeft het een speciaal aspect. Ook de houten elementen blijven zowel binnen als buiten zichtbaar. Het binnengebouw is een houtskeletbouw. In de holle wanden werd de isolatie aangebracht met een beplating langs buiten. Nadien werd er een buitenspouwblad rondgemetseld, in steen. In vergelijking met andere projecten werd dit gebouw sterk geïsoleerd: 38 cm papiervlokkenisolatie in de daken en 28 cm in de buitenwanden. Deze zijn langs buiten bekleed met gebitumineerde isolerende onderdakplaten op basis van houtvezel. De platen zijn winddicht, aan de vier zijden van tand en groef voorzien, gebitumineerd, waterdicht, halfhard, warmte-en geluidsisolerend. De plaat bestaat uit naaldhoutvezels hoofdzakelijk afkomstig van afval uit boomzagerijen en bitumenemulsie. De oorsprong van het recyclagemateriaal? Bij het verzagen van bomen blijft heel wat afval achter, vooral onder de vorm van schors en spinthout. Dit is het meest harsrijke gedeelte van het hout. Het zijn uitsluitend deze houteigen harsen die worden gebruikt als bindmiddel bij de productie van deze platen. Voor het onderdak werden eveneens dit soort platen benut. In de vloer — op volle grond — werd gekozen voor sterk isolerend schuim: 8 cm PIR-schuim en 3 cm eps-schuim. (wat ongeveer overeenkomt met 15 cm rotswol of dergelijke) Deze doorgedreven isolatie noodzaakt ook een verantwoord soort glas en het beperkt houden van openingen in de wanden. Er werd gekozen voor echt isolerend glas met K 0,47 en K 0,55 in drie-kamers, 2 folies, 2 glazen, in alu-profielen gevat. Als daklichten werd geopteerd voor de ‘solatubes’, een soort dakkoepels ontwikkeld in de woestijn van Australië. Het doel is met zo weinig mogelijk opening een maximale lichtopbrengst te verkrijgen, een concept dat ook binnen deze woning van pas komt en bovendien de bijkomende kwaliteit heeft akoestisch zeer goed te isoleren in vergelijking met traditionele koepels of dakvlakvensters. Dit alles dient te worden gecombineerd met een uitstekende ventilatie, daar we anders wel een zuinige, maar ongezonde en muffe woning zouden creëren. De mechanische ventilatie is permanent. De keuze van het verwarmingssysteem viel op een lucht-water-warmtepomp, gecombineerd met thermische zonnepanelen en gekoppeld aan een vloerverwarming. Warmte wordt aan de lucht onttrokken voor die buitengeblazen wordt. Berekeningen wezen uit dat deze combinatie volledig voor de verwarming kan instaan, andere bijverwarming is niet nodig. De bouwheren hebben ook radicaal voor deze optie gekozen. Voor het grootste deel wordt warmte gerecupereerd die door bewoning en toestellen geleverd wordt. Bij eventuele koudepieken zal — zij het zeer beperkt — een verwarmingsweerstand bijgeschakeld worden, die is ingebouwd in het toestel. In het ontwerp werd gezocht naar een maximalisering van ruimtebeleving om niet het gevoel te hebben in een ‘klein’ huis te wonen. Hiervoor werd het dubbele zadeldak opengelaten tot in de nok en is visueel de ruimte boven de utilitaire ruimten en de slaapkamer niet te sterk afgesloten. Door de parallelle lijnen van de dakvlakken krijgt men een ‘groter’ gevoel. Badkamer, logeerkamer en toilet zijn compact gehouden, de slaapkamer is in verhouding met de totale oppervlakte royaal. Deze zone is door een kastenwand/schuifwandsysteem gescheiden van de dagverblijfruimten: keuken-leefplaats-computerhoek. Deze drie laatste vormen ruimtelijk één geheel. Als laatste ‘ruimte’ is er de technische ruimte. Deze is noodzakelijkerwijze ook minimaal gehouden, doch alle nutsvoorzieningen zijn daar gecentraliseerd. Het budget is strikt onder controle gehouden, mede door een gedeelte ‘zelfbouw’, en een gedeelte uitgevoerd door flexibele aannemers, die de helpende hand van de bouwheer zeer goed konden inschakelen in het bouwproces. “Het was heerlijk met dit team samen te werken” zegt de architect. “Vanaf het begin was er respect voor elkaars ideeën en benaderingswijzen. Op deze basis is het plezierig voor een architect om, zonder dat er veel extra woorden en instructies nodig zijn, toch een coherent geheel te zien ontstaan in de lijn van het ontwerp. Bepalend voor de sfeer was ook de openheid van de aannemers onderling om van elkaar te leren, hetgeen door mij als zeer aangenaam werd ervaren.” De bouwheren benaderden het project bijzonder praktisch. De architect en de uitvoerders kregen geregeld telefoontjes met vragen, doch die waren vrijwel steeds zeer concreet en getuigden van een wil om zelf de handen uit de mouwen te steken om een droom tot een goed einde te brengen. De woning is zonder franjes, op een beperkte oppervlakte, zonder compromissen naar materialen en naar ruimtebeleving, zodat je met recht kan zeggen dat de externe grootte van dit huis helemaal niet doet vermoeden hoe kompleet en comfortabel het wel is. Het Mondoteam Meer Minder
foto